საქართველოს პრეზიდენტმა სალომე ზურაბიშვილმა ინაუგურაციის შემდეგ რამდენჯერმე გამოთქვა კრიტიკული შენიშნვები ჟენევის ფორმატის არაეფექტურობასთან დაკავშირებით, ახსენა ახალი ფორმატები, მათ შორის - გაერო-ს გენერალური ასამბლეის ტრიბუნიდანაც, თუმცა ამ დრომდე ბუნდოვანი რჩებოდა, კონკრეტულად რას გულისხმობდა ზურაბიშვილი. 24 დეკემბერს გაკეთებულმა განცხადებამ კი, რომელშიც მან „ნორმანდიულის ტიპის ფორმატი“ ახსენა, პრეზიდენტის მოსაზრებებში მეტი სიცხადე შეიტანა, თუმცა გარკვეული კითხები და ვარაუდები კვლავ რჩება.

“ნორმანდიული ფორმატი” ოთხი ქვეყნის - საფრანგეთის, გერმანიის, რუსეთისა და უკრაინის მონაწილეობით დონბასის პრობლემის მოგვარებისთვის შეიქმნა.

კითხვა პირველი: ერთი–ერთში „ნორმანდიულ ფორმატზეა“ საუბარი და თუ კი, რატომ არ უნდა იყოს ამ ფორმატში წარმოდგენილი საქართველოს სტრატეგიული პარტნიორი აშშ?

კითხვა მეორე: კონკრეტულად რა საკითხებზე მსჯელობას გეგმავს პრეზიდენტი?

ისევ პრეზიდენტის შეფასებებით თუ ვიმსჯელებთ, ჟენევის დისკუსიების ფორმატი საწყის ეტაპზე პოლიტიკური იყო, თუმცა დროთა განმავლობაში ტექნიკურად გადაიქცა, ხოლო ტექნიკური შეხვედრები შედეგის მომტანი არ არის. ზურაბიშვილმა არგუმენტად ცხინვალის იზოლატორში ტყვეობაში მყოფი ქართველი ექიმის - ვაჟა გაფრინდაშვილის „ქეისი“ მოიყვანა. თუკი პრეზიდენტი ტექნიკური შეხვედრების შედეგიანობისადმი პესიმისტურადაა განწყობილი, ახალ ფორმატს, ლოგიკით, პოლიტიკურ საკითხებზე სამსჯელოდ უნდა განიხილავდეს, ხოლო ოკუპაცია სწორედაც რომ პოლიტიკური საკითხია.

ანალიტიკოსები თანხმდებიან იმაზე, რომ ინიციატივით გამოსვლისას ყველა დეტალი შესაძლოა, არ იყოს გაშლილი, თუმცა პრინციპული საკითხები - მიზანი, სასაუბრო თემები და ის, თუ ვინ უნდა უმაგრებდეს საქართველოს ზურგს, ცალსახად უნდა იყოს გამოკვეთილი.

„ქვეყანამ უნდა გააკეთოს ის, რაც მის სტრატეგიულ ინტერესებს პასუხობს და არ ეწინააღმდეგება არჩეულ კურსს. ეს [პრეზიდენტის ინიციატივა] არის ზოგადი განცხადება და შეფასების გაკეთება მას შემდეგ იქნება შესაძლებელი, რაც მეტი დეტალი გახდება ცნობილი. მაგალითად, ცნობილი არ არის, ამ ფორმატში რაზე უნდა ვილაპარაკოთ. ვფიქრობ, საქარველომ საერთაშორისო არენაზე უპირველესად, ტერიტორიული მთლიანობის შესახებ, ოკუპაციის პრობლემებზე და დეოკუპაციის ამოცანებზე უნდა ისაუბროს. თუ ქალბატონი პრეზიდენტი ამას გულისხმობდა, მაშინ დიახ, სასაუბრო თემა არსებობს და ამ შემთხვევაში მხოლოდ ფორმაზე იქნება საუბარი, ხოლო თუ სხვა რამეს, მაშინ გამიჭირდება საუბარი, რამდენად მისაღებია ეს ყველაფერი. ბრძანოს ქალბატონმა პრეზიდენტმა, რა საკითხების განხილვას აპირებს. გარდა ამისა, თუ ერთი–ერთში ავიღებთ „ნორმანდიულ ფორმატს“, ჩნდება კითხვა, ამ შემადგენლობაში რატომ არ არის ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორი აშშ?“,– კითხულობს „აქცენტთან“ საუბრისას საქართველოს საგარეო საქმეთა ყოფილი მინისტრი, ანალიტიკოსი ირაკლი მენაღარიშვილი.

კონფლიქტოლოგი გიორგი კანაშვილი კი ვარაუდობს, რომ საკითხი გაფრინდაშვილის კონტექსტშია გააქტიურებული და მას რაიმე ხელშესახები, აქტიური ნაბიჯები არ მოჰყვება:

„უკრაინა რას იყენებს და რამდენად ეფექტურად, - ეს ცალკე დისკუსიის თემაა. უკრაინაში სხვა კონტექსტია: ნახევარი ქვეყანა წაიღო რუსეთმა და გასაგებია, რომ საერთაშორისო საზოგადოების ყურადღებაც მეტია. რაც შეეხება საქართველოს, ქალბატონი სალომეს განცხადება ერთი შეხედვით, ადექვატურია, თუმცა მეორეს მხრივ – სრულიად გაუგებარი: შვიდი წელია, „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაშია, მექანიზმები, თუ რამის გაკეთება შეეძლოთ, აქამდეც უნდა აემუშავებინათ. მახსოვს, რომ სალომე ზურაბიშვილმა იგივე ადრეც ბრძანა, თუმცა ამას არაფერი მოჰყოლია და ძალიან ვეჭვობ, ახლაც რამე მოჰყვეს. ის კარგად ხვდება, რომ კონფლიქტები „ქართული ოცნებისთვის“ წამყვანი თემა არ არის. არის რუსეთთან ურთიერთობების „ნორმალიზაციის“ საკითხი, რომელიც ეტაპობრივად გადაიზარდა არგაღიზიანების პოლიტიკაში, კონფლიქტებში კი ძირეული პროგრესი არ გვაქვს. დიახ, მძიმე მემკვიდრეობა ხვდათ წილად, პირველ წლებში იყო გარკვეული აქტოვობები, თუმცა მას შემდეგ განსაკუთრებულ ძალისხმევას ადგილი არ აქვს არანაირი თვალსაზრისით. ამდენად, მეჩვენება, რომ საკითხი ექიმის დაკავების კონტექსტშია გააქტიურებული: რაღაც რომ იყოს სათქმელი, თქვეს. არ ველი, რომ ამას რამე მნიშვნელოვანი მოჰყვება, მით უფრო - წინასაარჩევნოდ“.

საქართველოს უნივერსიტეტის ლექტორს, ანალიტიკოს ზურაბ ბატიაშვილს კი რჩება შთაბეჭდილება, რომ რეალურად, საუბარია არა „ნორმადიულ მოდელზე“, არამედ რუსეთთან მაღალი დონის შეხვედრების ორგანიზებაზე.

„მთავარი პრინციპი უნდა იყოს ის, რომ რუსეთთან ერთი-ერთზე არ დავრჩეთ მოლაპარაკებებზე. პირდაპირი დიალოგი სხვა პატარა ქვეყნებმაც სცადეს, მაგრამ როგორც წესი, არაფერი გამოდის, რადგან შენ იცავ შეთანხმების პირობებს, მეორე მხარე კი – არა. და ეს უშუალოდ ჩვენც ვნახეთ აფხაზეთში ომის მიმდინარეობისას. ვნახეთ, როგორ "დაიცვა" რუსეთმა მოლაპარაკების პირობები. ამიტომაცაა გასაგები ქართული საზოგადოების სკეპტიკური დამოკიდებულება ამ თემის მიმართ. სალომე ზურაბიშვილი და ხელისუფლების სხვა წარმომადგენლები ყოველნაირად ცდილობენ, თავს მოგვახვიონ რუსეთთან მიმართებაში სხვადასხვა გაუგებარი იდეები. ყველანი უნდა ამოვიდეთ ქვეყნის ეროვნული ინტერესებიდან. ვნახეთ, რომ ფაქტობრივად, მალულად შედგა ორი ქვეყნის საგარეო საქმეთა მინისტრების შეხვედრა. მნიშვნელოვანს და მით უფრო სასიკეთოს არაფერს უნდა ველოდოთ ასეთი სახის შეხვედრებისგან. ამას ისევ რუსეთი გამოიყენებს: როდესაც მას დასავლელი პარტნიორები უსაყვედურებენ ოკუპაციის გამო, კრემლში უპასუხებენ, რომ აწარმოებენ დიალოგს საქართველოსთან. ვფიქრობ, ამ იდეის [ზურაბიშვილის ინიციატივის] უკან სწორედ ეს იმალება და მეტი არაფერი“.

რაც შეეხება უშუალოდ „ნორმანდიულ ფორმატს“, ანალიტიკოსს უშუალოდ მოდელთან დაკავშირებით პრეტენზიები არ აქვს, თუმცა ეჭვები აქვს მის შექმნასთან დაკავშირებით:

„შეიძლება დაფიქრება, მაგრამ ერთი, რომ ასეთი რამ არ არსებობს და მეორე – ძალიან მეეჭვება, ზურაბიშვილს საერთაშორისო არენაზე ჰქონდეს იმხელა ავტორიტეტი, რომ მისი ეს იდეა გერმანია-საფრანგეთისთვის გახდეს პრიორიტეტი“.