”ჩვენ გვჭირდება კიდევ ორი ​​წელი და შემდეგ პოლონეთის არმია იქნება ყველაზე ძლიერი სახმელეთო არმია ევროპაში”, - ეს სიტყვები წარმოთქვა პოლონეთის თავდაცვის მინისტრმა მარიუშ ბლაშჩაკმა გასული წლის აპრილში. მას შემდეგ პოლონეთში შეიცვალა ხელისუფლება, თავად ბლაშჩაკი ოპოზიციაში აღმოჩნდა, მაგრამ დღევანდელი ხელისუფლება აგრძელებს არმიის გაძლიერების პოლიტიკას, მასზე უზარმაზარი ფულის და ძალისხმევის ხარჯავს.

ვარშავა იმედოვნებს, რომ ძლიერი არმია საშუალებას მისცემს მას არა მხოლოდ გააუმჯობესოს საკუთარი თავდაცვის შესაძლებლობები, არამედ გახდეს მნიშვნელოვანი მოთამაშე თავის რეგიონში.

მიუხედავად ვლადიმირ პუტინის მტკიცებისა, რომ რუსეთს „ინტერესები“ არ აქვს აღმოსავლეთ ევროპაში, უკრაინაში რუსეთის მიერ ომის გაჩაღების შემდეგ, პოლონეთის ლიდერები ღიად ამბობენ, რომ ქვეყანა „ომის წინა დროში“ ცხოვრობს.

პოლონეთი იარაღდება. ახლა ის ლიდერია ნატოს ქვეყნებს შორის არა მხოლოდ თავდაცვის ხარჯების მშპ-ს პროცენტული მაჩვენებლით, არამედ იმითაც, თუ რამდენს ხარჯავს იარაღის შესყიდვაზე. 2024 წელს ვარშავა მშპ-ს 4,12%-ს დახარჯავს თავდაცვაზე, 2025 წელს კი თითქმის 5%-ის დახარჯვას გეგმავს. ეს ჩრდილოატლანტიკური ალიანსის ქვეყნებში ყველაზე მაღალი ამგვარი მაჩვენებელია. შვედეთის მშვიდობის კვლევის ინსტიტუტი (SIPRI) 2024 წლის აპრილში გამოქვეყნებულ კვლევაში წერს, რომ პოლონეთის თავდაცვის ხარჯები 2022 წელს 75%-ით გაიზარდა და 31,6 მილიარდ აშშ დოლარს მიაღწია. მაშინ ეს იყო ყველაზე დიდი ზრდა ნატოს ევროპულ წევრ ქვეყნებს შორის.

შესყიდვების მოცულობა და სპექტრიც ასევე შთამბეჭდავია: პოლონეთმა შეიძინა 96 AH-64E Apache ვერტმფრენი შეერთებული შტატებიდან, ერთ-ერთი საუკეთესო თავის კლასში; 486 HIMARS ინსტალაცია, რომელმაც აჩვენა მაღალი ეფექტურობა უკრაინის ომში; 366 M1A2 Abrams ტანკი, რომელთაგან 250 არის უახლესი მოდიფიკაციის SEPv3; 32 მეხუთე თაობის F-35A მებრძოლი; "პატრიოტის" საჰაერო თავდაცვის სისტემების ორი ბატარეა და საჰაერო თავდაცვის კონტროლის სისტემა.

პოლონეთისთვის იარაღის კიდევ ერთი მთავარი მიმწოდებელია სამხრეთ კორეა. ვარშავამ დადო ჩარჩო ხელშეკრულებები სეულთან 648 K9 Thunder თვითმავალი ჰაუბიცებისა და 980 K2 Black Panther ტანკების შესაძენად. ამ სისტემების ნაწილი შეიქმნება პოლონეთში. სამხრეთ ჯორეაში პოლონელებმა ასევე იყიდეს 48 FA-50 საბრძოლო სასწავლო თვითმფრინავი. პოლონეთმა ასევე შეუკვეთა დიდ ბრიტანეთს Mecznik-ის კლასის სამი ფრეგატი.

ამჟამად პოლონეთის არმიის მოცულობა არ აღემატება 200 ათას კაცს, მაგრამ პოლონეთის ხელისუფლებამ არაერთხელ გამოაცხადა ამ რიცხვის 300 ათასამდე გაზრდის შესახებ. 2017 წელს პოლონეთში ფუნქციონირება დაიწყო ტერიტორიული თავდაცვის ძალებმა, რომლის მიზანი იყო ათიათასობით რეზერვისტის მომზადება მათი ძირითადი სამუშაო ადგილიდან წაყვანის გარეშე.

300 ათასი სამხედრო მოსამსახურე ბევრი არაა უკრაინის შეიარაღებული ძალების რაოდენობასთან შედარებით, რომელიც დაახლოებით 800 ათასი ადამიანია და კიდევ უფრო ნაკლები რუსეთის შეიარაღებულ ძალებთან შედარებით (1,5 მილიონი). პოლონეთს უკვე ჰყავს მესამე უდიდესი არმია ნატოში, შეერთებული შტატებისა და თურქეთის შემდეგ.

2022 წლის თებერვალში რუსეთის შეჭრა უკრაინაში პოლონეთისთვის გარდამტეხი მომენტი იყო, რომელიც მანამდე ამცირებდა თავდაცვით ხარჯებს.

”ეს გახდა სიგნალი ყველა ჩვენგანისთვის: ”გამარჯობა, პოლონელებო, გაიღვიძეთ!” ჩვენ აღარ შეგვიძლია ლოდინი!“ გაირკვა, რომ პოლონეთის სახელმწიფოს აღარ შეეძლო დაყრდნობა იმაზე, თუ რა იქნება, რომ რუსები შემოიფარგლებოდნენ მხოლოდ უკრაინით. თვალს ვადევნებთ რას აკეთებს მოსკოვი, უნდა განვიხილოთ პოლონეთისთვის ყველაზე პესიმისტური სცენარები. და ეს ნიშნავს, რომ ჩვენ სერიოზულად უნდა გავაფართოვოთ ჩვენი სახელმწიფოს თავდაცვის პოტენციალი - ახლა, სასწრაფოდ“, - ამბობს BBC-სთან პოლონეთის არმიის გადამდგარი გენერალი ტომაშ ბონკი.

მართლაც, 2022 წლის თებერვლის შემდეგ, პოლონელი პოლიტიკური და სამხედრო ლიდერების ტონი მკვეთრად შეიცვალა. პოლონეთის პრემიერ-მინისტრად არჩევის შემდეგ ერთ-ერთ პირველ ინტერვიუში დონალდ ტუსკმა თქვა, რომ „ჩვენ ვცხოვრობთ ომამდელ დროში“ - ეს მკვეთრად ეწინააღმდეგებოდა მის წინა რიტორიკას.

2024 წლის მარტში ეროვნული უსაფრთხოების ბიუროს ხელმძღვანელმა, პოლკოვნიკმა იაცეკ სივეერამ განაცხადა, რომ პოლონეთს დარჩა სამი წელი რუსეთთან დაპირისპირებისთვის მოსამზადებლად.

მეზობელ სახელმწიფოში რუსეთის სრულმასშტაბიანი შეჭრის მიუხედავად, კრემლი აგრძელებს მტკიცებას, რომ დასავლეთი ცდება, რომ ეშინია რუსული საფრთხის. მიმდინარე წლის თებერვალში, კითხვაზე, შეეძლო თუ არა რუსეთს პოლონეთში ჯარების გაგზავნა, ვლადიმირ პუტინმა უპასუხა: „მხოლოდ ერთ შემთხვევაში: თუ იქნება რუსეთზე თავდასხმა პოლონეთიდან. იმიტომ, რომ ჩვენ არანაირი ინტერესი არ გვაქვს არც პოლონეთში, არც ლატვიაში, არსად“.

მისი ყველა პოლონელს არ სჯერა: მარტში სოციალური კვლევის შედეგებმა აჩვენა, რომ პოლონელთა 48% პოლონეთზე რუსეთის თავდასხმის სცენარს საკმაოდ რეალისტურად მიიჩნევს. მისი არ სჯეროდა გამოკითხულთა 41%-ს.

პოლონეთში დროდადრო დგება საკითხი სამხედრო სამსახურში ახალგაზრდების სავალდებულო გაწვევის დაბრუნების შესახებ.

„სავალდებულო სამხედრო სამსახურის დაბრუნებაზე უნდა ვიფიქროთ - არ არის აუცილებელი გრძელვადიანი, ის შეიძლება გაგრძელდეს ხუთი ან ექვსი თვე. კაცები და, შესაძლოა, ქალებიც, გარკვეული ასაკობრივი ჯგუფიდან უნდა იყვნენ მომზადებული და გაწვრთნილი საბაზისო დონეზე შესაძლო საომარი მოქმედებისთვის“, - ამბობს გენერალი ტომაშ ბონკი.

როგორც ალტერნატივას, ექსპერტები განიხილავენ სტიმულებას, როგორიცაა საგადასახადო შეღავათები, ახალგაზრდებისთვის, რომლებიც ნებაყოფლობით ჩაირიცხებიან საბაზისო სამხედრო მომზადების პროგრამაში. ასევე ბევრია საუბარი პოლონეთში სამხედრო-პატრიოტული განათლების ახალი სისტემის აშენებაზე. მიმდინარე წლის მაის-ივნისში 3500-მა პოლონურმა სკოლამ მიიღო მონაწილეობა საპილოტე პროექტში "განათლება ჯართან ერთად": აქტიური სამხედრო პერსონალი ბავშვებს ასწავლიდა პოლონეთის არმიის სტრუქტურას, პირველადი დახმარების უნარ-ჩვევებს, ბრძოლის გზებს, კიბერ საფრთხეებს. სამომავლოდ ასეთი მეცადინეობა სავალდებულო უნდა გახდეს ქვეყნის ყველა სკოლაში.

„თუ უბედურება მოხდება და ეს კონფლიქტი პოლონეთის ტერიტორიაზე გადაინაცვლებს, ბრძოლა იქნება მსგავს კლიმატურ პირობებში, მსგავს კულტურულ პირობებში, მსგავს გეოპოლიტიკურ ვითარებაში, ამიტომ ჩვენ უნდა მივიღოთ უკრაინელების გამოცდილება და გადავიტანოთ ის ჩვენს შეიარაღებულ ძალებში- ოცეულის მეთაურის დონიდან სამხედრო აკადემიებამდე“, - განაცხადა გენერალმა ტომას ბონკმა თავის გამოსვლაში Krynica 2024 ფორუმზე.

„მაგრამ უკრაინის ომმა აჩვენა, რომ რუსული არმიის აქილევსის ქუსლი არის ლოგისტიკა. თავის მხრივ, პოლონეთი ახლა მნიშვნელოვნად აძლიერებს არტილერიას. ასე რომ, ჩვენ ვვარაუდობთ, რომ თუ რუსეთი დაიწყებს კონფლიქტს, მასიური საპასუხო საარტილერიო და სარაკეტო შეტევა გაანადგურებს რუსეთის ლოგისტიკას კალინინგრადის რეგიონსა და ბელორუსიაში. და მაშინ რუსული ტანკები შორს არ წავლენ“, - ამბობს ლუკაზი სტახი იაგელონის უნივერსიტეტიდან.

მიმდინარე წლის ივლისში პოლონეთის გენერალურმა შტაბმა გამოაცხადა „აღმოსავლეთის ფარის“ სტრატეგიული პროგრამის დაწყება, რომელიც ითვალისწინებს ბელარუსისა და რუსეთის საზღვარზე ტერიტორიების მომზადებას თავდაცვითი საჭიროებისთვის. ამ პროგრამის დეტალები დახურულია, მაგრამ ცხადია, რომ აქ საუბარია არა მხოლოდ სიმაგრეების მშენებლობაზე, არამედ ერთგვარი საინჟინრო სამუშაოების „უმაღლესი კლასის“ შესახებ, რაც გულისხმობს, მაგალითად, რომ დამცველი ჯარების საჭიროებებზე იქნება წყლის ბარიერები.

სექტემბრის ბოლოს, პოლონეთის, ლიეტუვის, ლატვიისა და ესტონეთის თავდაცვის მინისტრები შეთანხმდნენ, ერთობლივად სთხოვონ ევროკავშირს, დააფინანსოს ბუნკერების, ბარიერების, გამყოფი ხაზების და სამხედრო საწყობების ქსელი რუსეთთან და ბელოარუსთან საზღვრებთან.

„ბევრი მსგავსი რამ უკვე ხორციელდება, ბევრი რამ მხოლოდ გეგმებშია. ბევრი რამ, რა თქმა უნდა, ხმამაღლა არ ითქმის, რადგან საიდუმლო მონაცემებზეა საუბარი. ჩვენ ასევე ვსაუბრობთ მოძრავი გზების მშენებლობაზე პოტენციური ფრონტის ხაზის გასწვრივ, გზების მონაკვეთებზე, რომლებიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას როგორც ასაფრენი ბილიკები, და დროებითი აეროდრომები, სადაც სამხედრო თვითმფრინავები შეიძლება გადაიტანონ ომის შემთხვევაში“, - ამბობს გენერალი ტომაშ ბონკი.

„საქმე იმაშია, რომ ყველა ეს მომზადება ბევრად უფრო სწრაფად უნდა გაკეთდეს. თუ ამას ძალიან ნელა გავაკეთებთ, ეს პოტენციურ მტერს თავდასხმისგან ვერ შეაკავებს“, - თვლის გენერალი.

პოლონეთის უსაფრთხოების მნიშვნელოვანი ფაქტორია მის ტერიტორიაზე ამერიკელი სამხედრო მოსამსახურეების არსებობა - ამჟამად იქ დაახლოებით 10 ათასი მათგანია.

ამერიკელი ჯარისკაცები, სხვა საკითხებთან ერთად, დაკავებულნი არიან პოლონელი სამხედროების წვრთნით, რაც განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, როდესაც ისინი მუშაობენ ამერიკულ სამხედრო ტექნიკასთან.

მაგრამ პოლონეთში აშშ-ის არმიის ჯარისკაცების ყოფნას სხვა მნიშვნელობა აქვს - პოლიტიკური. ამ ქვეყანაზე თავდასხმა ავტომატურად იქნება თავდასხმა ამერიკელ სამხედრო პერსონალზე.

„აქ მექანიზმი მარტივია. თუ ამერიკელი ჯარისკაცი დაიღუპება რაიმე კონფლიქტში, ამერიკელები შევლენ ამ კონფლიქტში. როგორც ჩანს, აშშ ეუბნება რუსეთს: „ჩვენ ვართ ნატოს აღმოსავლეთ ფლანგზე, გვაქვს მძიმე იარაღი და თუ რუსეთი აგრესიულ პოლიტიკას განახორციელებს, მან უნდა გაითვალისწინოს ჩვენი პასუხი“, - ამბობს დოქტორი ლუკაშ სტახი.

პოლონეთი ტრადიციულად ხედავს საკუთარ თავს, როგორც რეგიონალურ ლიდერს, ნატოს „აღმოსავლეთის ფლანგის“ „ძლიერების პოლუსს“. რა მოხდება, თუ მათ ასევე ეყოლება ყველაზე დიდი შეიარაღებული ძალები? ეს, მრავალი პოლონელი სამხედრო ექსპერტისა და პოლიტიკოსის აზრით, სრულყოფილად აძლევს მას საფუძველს, გამოაცხადოს თავისი ამბიციები, როგორც დონორმა ან უსაფრთხოების გარანტმა მის რეგიონში.

„საერთაშორისო ასპარეზზე ჩვენ უნდა გავამახვილოთ ყურადღება იმაზე, თუ რამდენად ვავითარებთ ჩვენს სამხედრო შესაძლებლობებს... შედეგად, პოლონეთი მნიშვნელოვანი ხდება არა მხოლოდ მისი გეოგრაფიული მდებარეობის გამო, ის ხდება მთავარი მოთამაშე ნატოს აღმოსავლეთ ფლანგზე. ჩვენმა მოკავშირეებმა უკვე იციან ამ მნიშვნელოვანი ცვლილების შესახებ“, - წერდა პოლონეთის ელჩი ნატოში ტომაშ შატკოვსკი 2022 წლის სექტემბერში.

პოლონეთი უკვე ასრულებს მისიებს რეგიონის სხვა ქვეყნების ტერიტორიაზე უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად. 2006 წლიდან პოლონური მებრძოლები იცავენ ლიეტუვის, ლატვიისა და ესტონეთის ცას ნატოს სხვა ქვეყნების თვითმფრინავებით ბალტიის საჰაერო პატრულირების პროგრამის ფარგლებში. 2022 წლის სექტემბრიდან, ცალკე სახელმწიფოთაშორისი შეთანხმების საფუძველზე, პოლონეთის სამხედრო თვითმფრინავები პატრულირებენ სლოვაკეთის საჰაერო სივრცეში. პოლონელი ჯარისკაცების კონტინგენტი ამჟამად ლატვიაში, რუმინეთსა და კოსოვოშია განლაგებული.

აღმოსავლეთ ევროპის გეოგრაფიული რეალობა იმგვარია, რომ პოლონეთის ძლიერი სახმელეთო ჯარები დაუყოვნებლივ უნდა შევიდნენ კონფლიქტში ბალტიის პატარა ქვეყნების წინააღმდეგ რუსეთის აგრესიის შემთხვევაში.

”(თუ ომი დაიწყება), ჩვენ, რა თქმა უნდა, გვჯერა, რომ ყველა ჩვენი მოკავშირე დაგვეხმარება. მაგრამ მიმართულება, სადაც მე, როგორც სლოვაკი, პირველ რიგში ვიყურები, არის პოლონეთი, როგორც უძლიერესი სახელმწიფო. მჯერა, რომ თქვენ იქნებით ერთ-ერთი პირველი, ვინც დაგვეხმარება“, - განაცხადა სლოვაკეთის ელჩმა ნატოში პიტერ ბატორმა Krynica Forum 2024 კონფერენციაზე.

ნატოში ყოფილმა ელჩმა ტომაშ შატკოვსკიმ დაწერა, რომ უკვე არსებულ ვითარებაში, პოლონეთს, როგორც სახელმწიფოს, შეუძლია ოფიციალურად აიღოს სამხედრო მეთაურობა იმ ძალებზე, რომლებიც მოქმედებენ „გარკვეულ ტერიტორიებზე, სადაც ნატო უზრუნველყოფს უსაფრთხოებას“.

მეორეც, პოლონეთის როლი უკრაინის თავდაცვითი შესაძლებლობების გაძლიერებაში უდაოა, განსაკუთრებით რუსეთის სრულმასშტაბიანი შეჭრის პირველ კვირებსა და თვეებში - ჟეზოვის აეროპორტი რჩება უკრაინაში დასავლური იარაღის მიწოდების მთავარ ცენტრად.