რეგიონული თანამშრომლობის „3+3“ ფორმატთან დაკავშირებით საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრ დავით ზალკალიანის ამასწინანდელ განცხადებას საექსპერტო წრეებში დიდი ვნებათაღელვა და მეტიც, სერიოზული შეშფოთება მოჰყვა. მართალია, მოგვიანებით მინისტრმა განმარტა, „არასწორად გამიგესო“, მაგრამ ბუნდოვანი რჩება, თუ არა „3+3“ პლატფორმას, მაშ რომელ რეგიონულ პროექტებს გულისხმობდა საქართველოს მთავარი დიპლომატი. ამას დროში დაემთხვა მისი რუსი კოლეგის – სერგეი ლავროვის განცხადებაც იმის შესახებ, რომ მოსკოვი “კვლავ ინარჩუნებს იმედს” პროექტში საქართველოს ჩართვის თაობაზე. რა აძლევს ლავროვს ამ იმედის საფუძველს? კონკრეტულად რომელ პროექტებს გულისხმობდა საქართველოს საგარეო უწყების ხელმძღვანელი? ინარჩუნებს თუ არა თბილისი საწყის ეტაპზე დაფიქსირებულ პოზიციას რუსეთთან ერთობლივ ფორმატებში ჩაბმის კატეგორიული მიუღებლობის თაობაზე? – ამ და სხვა საკითხებზე „აქცენტი“ საქართველოს პარლამენტის საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტის თავმჯდომარეს ნოკოლოზ სამხარაძეს ესაუბრა.

ნიკოლოზ სამხარაძე: შემიძლია, ცალსახად გითხრათ, რომ საქართველო არ მიიღებს მონაწილეობას „3+3“ ფორმატში, ვიდრე ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობა არ იქნება აღდგენილი. ეს არის ძალიან მკაფიო პოზიცია. ჩვენთვის მიუღებელია თანამშრომლობა იმ ფორმატებში, რომლებშიც რუსეთი იქნება წარმოდგენილი და სადაც ეს [ტერიტორიული მთლიანობის – რედ.] საკითხი არ იქნება განხილული. მოგეხსენებათ, კონფლიქტები ჟენევის მოლაპარაკებების თემაა, იქ ვსაუბრობთ რუსეთთან ამ საკითხზე. აქედან გამომდინარე, ქვეყანასთან, რომელიც არ აღიარებს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას, სხვა ფომატში თანამშრომლობა ჩვენთვის წარმოუდგენელი და მიუღებელია. რა თქმა უნდა, ვითარამშრომლებთ აზერბაიჯანთან, სომხეთთან, თურქეთთან და ყველა სხვა ქვეყანასთან, რომელიც საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობასა და სუვერენიტეტს აღიარებს. თუ რუსეთი აღიარებს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობასა და სუვერენიტეტს, რა თქმა უნდა, მზად ვიქნებით ყველანაირი თანამშრომლობისა და ურთიერთობების ნორმალიზებისთვის რუსეთთანაც.

- რაც შეეხება დავით ზალკალიანის განცხადებას: შეგიძლიათ, გვითხრათ, რას გულისხმობდა მინისტრი რეგიონულ პროექტებში?

- ეს არის სატრანსპორტო პროექტები და სატრანსპორტო დერეფნები...

- ამჟამად არსებული? მაგალითად, ბაქო–ბილისი–ყარსის რკინიგზა?

- რა თქმა უნდა, ეს არის ის სატრანსპორტო დერეფნები, რომლებიც უკვე ფუნქციონირებს. შესაძლოა, ამას მომავალში დაემატოს ახალი მარშრუტებიც, თუმცა აქ არანაირად არ არის საუბარი რომელიმე ისეთ პროექტზე, რომელიც საქართველოს ინტერესების საწინააღმდეგო იქნება.

- მათ შორის საქართველოს რკინიგზის აფხაზეთის მონაკვეთი?

- დიახ, მათ შორის აფხაზეთის რკინიგზა.

- ახალი შესაძლო მარშრუტები ახსენეთ და აქ რაზეა საუბარი?

- იგივე საქართველო–სომხეთ–აზერბაიჯანის სამკუთხედშიც შეიძლება, ასეთი რამ მოხდეს.

- იყო საუბარი, რომ ირანი და სომხეთი საქართველოს მიმართულებით ახალ მარშრუტს განიხილავენ...

- საქართველო–სომხეთ–ირანის მარშრუტი ისედაც არსებობს. თუ ახალზეა საუბარი, ეს იქნება ირანსა და სომხეთს შორის მარშრუტზე, რადგან საქართველოსა და სომხეთს შორის ახალი მარშრუტი ფაქტობრივად წარმოუდგენელია: როგორც ვთქვი, ისედაც არსებობს.

- რაც შეეხება საქართველო–სომხეთ–აზერბაიჯანს, აქ რას გულისხმობთ?

- თუ ამისთვის ვითარება მომწიფდა (თუმცა ამაზე ჯერ ნაადრევია საუბარი), შესაძლოა, სამმხრივ სავაჭრო სივრცეზე ვისაუბროთ. ბევრი ეკონომიკური პროექტი შეიძლება, გაკეთდეს, თუ, რა თქმა უნდა, სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის ვითარება ნორმალიზდება.

- ამის რაიმე კონტურები არსებობს, თუ ახლა თეორიულად ვსაუბრობთ?

- რა თქმა უნდა, ეს ყველაფერი თეორიაა, ვიდრე სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის არ იქნება მშვიდობიანი ურთიერთობა.

- კვლავ «3+3» ფორმატს რომ დავუბრუნდეთ, იცით, რომ სერგეი ლავროვმა რამდენჯერმე გამოთქვა იმედი, რომ საქართველოც ჩაერთვება პროექტში. ამასთან, თუ თურქულ მედიას ვენდობით, თურქეთის პრეზიდენტმა განაცხადა, საქართველოს ამ პროექტის მიმართ „მცირედი» მიუღებლობა აქვსო. რის საფუძველზე კეთდება მათი მხრიდან მსგავსი განცხადებები?

- რუსეთის მხრიდან ამის გაჟღერება ახალი არ არის. რუსეთს სურს, არსებული სტატუს-ქვოც შეინარჩუნოს და საქართველოსთან ნორმალური ურთიერთობებიც ჰქონდეს. ეს, რა თქმა უნდა, ჩვენთვის მიუღებელია. ეს განცხადებებიც სწორედ ამას ემსახურება. მოსკოვშიც კარგად იციან, რომ ამ ურთიერთობების ნორმალიზების გასაღები აფხაზეთის და ცხინვალის რეგიონის დეოკუპაციაშია. ვიდრე ეს არ მოხდება, ნორმალიზება და რუსეთთან დიპლომარტიური ურთიერთობების აღდგენა ვერ მოხდება.

- ვიცით, რომ ჩვენი ამერიკელი პარტნიორები «3+3» ფორმატს მხარს არ უჭერენ. მათი ეს პოზიცია საჯაროდ ძალიან მკაფიოდ გაჟღერდა. მათ შორის, ჩვენთვის მოცემულ კომენტარში სახელმწიფო დეპარტამენტმა მხარი დაუჭირა კავკასიის სამი სახელმწიფოს თანამშრომლობის იდეას, რისი მცდელობაც ჩვენი მხრიდან არის, თუმცა არ ვიცით, რამდენად განვითარდება ამ მიმართულებით პროცესები. ამერიკელი მაღალჩინოსნების ვიზიტისას ამ თემებზე საუბარი იყო?

- დიახ, საუბარი იყო რეგიონულ უსაფრთხოებაზე, ქართულ–ამერიკულ ძალიან მჭიდრო თანამშრომლობაზე სწორედ უსაფრთხოების კუთხით. ასევე იყო საუბარი მშვიდობიანი კავკასიის ინიციატივაზე, რომელიც პრემიერ–მინისტრმა წარმოადგინა და მას აშშ უპირობოდ უჭერს მხარს.

- გვესმის, რომ რუსეთს პროექტთან მიმართებაში საკუთარი ინტერესები აქვს. თქვენც ბრძანეთ, რაში სჭირდება მას პროქტში, მათ შორის, საქართველოს ჩართვა. არის წნეხის მოლოდინი? და ასეთ შემთხვევაში თავის დაცვის რა მექანიზმები გვაქვს ჩვენ?

- რუსეთს წნეხის ბერკეტი გამოყენებული აქვს [ოკუპაცია – რედ.] და არ მგონია, კიდევ რამე წნეხი გამოიყენოს. მათ კარგად ესმით შექმნილი ვითარება. ამიტომ ძალით ქვეყნის დაყოლიება იმაზე, რომ რაიმე ფორმატში მიიღოს მონაწილეობა, მე მგონი, ესეც არ არის მათთვის პერსპექტიული. ამიტომ მგონია, რომ თუ რუსეთს ნამდვილად სურს საქართველოსთან უეთიერთობების ნორმალიზება, მათ ძალიან კარგად იციან, რა ნაბიჯები უნდა გადადგან აფხაზეთში და ცხინვალის რეგიონში.

- სხვათა შორის, არაერთგზის გაჟღერდა რუსი მაღალჩინოსნებისგან, „რუსეთი მზადაა ურთიერთობების ნორმალიზებისთვისო“. არ ვიცი, რა არხებით გაქვთ, თუ გაქვთ, კომუნიკაცია (ამ დროისთვის ორი ოფიციალური ფორმატი გვაქვს: ჟენევის და კარასინი–აბაშიძის) და რაში გამოიხატება ეს მზაობა?

- არ ვიცი. ჩვენ, გარდა ჟენევისა და აბაშიძე–კარასინის ფორმატისა, მათთან ურთიერთობა არ გვაქვს და იცით, რომ აბაშიძე–კარასინის ფორმატიც ეკონომიკურ და სავაჭრო საკითხებს მოიცავს. ამიტომ მე ვერ გიპასუხებთ. მათ უნდა ვკითხოთ, რას გულისხმობენ ამაში.